het Parool, 14 maart 2003

Ruïnes van Iraq

Door Pieter Bots

THEATER

Hamletmachine, naar Heiner Müller, door Dominik Barbier. Gezien: 13/3 in Ruigoord. Aldaar nog t/m 16/3. informatie: www.wwvf.nl

Als theatertekst is Hamletmachine in hoge mate onspeelbaar. Schrijver Heiner Müller bewerkte het beroemdste stuk van Shakespeare tot een ondoorgrondelijke koortsdroom, met gesproken dialogen en losse statements die kriskras door elkaar lopen en onuitvoerbare regie-aanwijzingen als: 'Diepzee, Ophelia in een rolstoel. Vissen puin lijken en delen van lijken drijven voorbij.'

De Franse kunstenaar Dominik Barbier maakte er een interdisciplinaire productie van, die als opwarmertje van het komende World Wide Video festival dezer dagen in een grote schuur in Ruigoord is te zien. In deze combinatie van film, videokunst, live muziek, naakte dans en theater zorgt De Hamletmachine precies voor de verontrustende ervaring die Müller (die tot aan zijn dood in 1995 aan dit langdurige project meewerkte) waarschijnlijk voor ogen had toen hij de tekst schreef: We worden meegesleurd in de verrotte wereld van de Deense prins Hamlet, waarin de mens slechts baart, verkracht, moordt en sterft. De hele santenkraam aan seksuele en geweldssymboliek wordt door Barbier verbeeld door indringende videobeelden, die op allerlei plekken in de ruimte zichtbaar zijn op vele televisieschermen en door videoprojecties. De Toneelgroep Amsterdam acteurs Alwin Pulinckx en Hugo Koolschijn dragen de teksten vanaf video in het Engels voor, teksten die ook op de muren in mooi vormgegeven animaties worden geprojecteerd. De videobeelden verrijken de complexe tekst van Müller en geven inzicht in de vele referenties waarmee De Hamletmachine vol zit, Zo flitst het gezicht van Charles Manson even voorbij en zijn er opnamen te zien van de Russische inval in Boedapest. Barbier maakt zich echter niet te veel schuldig aan tekstverklaring. zodat de voorstelling nog altijd even poetisch en ondoorzichtig blijft als Müllers tekst. Zoals zo veel werk van Müller is ook dit stuk doortrokken van zijn pessimistische visie op de Duitse geschiedenis. Maar doordat een Algerijnse acteur in de voorstelling sommige teksten in het Arabisch uitspreekt, krijgt deze Hamletmachine ook een actuele betekenis. Hamlet spreekt over de ruïnes van Europa, maar wie Müllers en Barbiers helletocht ondergaat, moet onherroepelijk ook aan de aanstaande ruïnes van Irak denken.

Dominik Barbier