A R C H I E F 2 0 0 3R E C E N S I E S |
|
|
 |
WORLD WIDE VIDEO FESTIVAL RECENSIES 2003 |
|
 |
Telegraaf, 9 mei 2003
Amsterdam, vrijdag De Braziliaanse kunstenaar Eder Santos (1960) is de eregast van het 20e World Wide Video Festival, dat vandaag begint. In de transparante Passenger Terminal Amsterdam, vlakbij het Centraal Station, heeft de Zuid-Amerikaan een overzicht van zijn videowerk ingericht. " Waar ik die eervolle uitnodiging aan heb verdiend? Geen idee", zegt Santos met een grote grijns. "Ik vrees dat ik ongemerkt echt oud ben geworden." Dat hij gewoon een goede video-artist is, zoals Festival directeur Tom van Vliet onomwonden zegt, die 'ongrijpbaar' en 'poetisch' werk aflevert, zul je uit zijn mond niet horen. Santos, die in opdracht van Van Vliet onder de titel 'The Encyclopedia of Ignorance' zes nieuwe installaties vervaardigde, relativeert bij voorkeur zijn kunstenaarschap. "Ik weet zelf dikwijls ook niet waarmee ik bezig ben. Ik zoek niets, ik kijk rond en film. Vaak dringen zich dan als vanzelf mooie of verrassende beelden aan mij op. Ik ben gewoon een geluksvogel." Neem nou die keer dat hij aan het filmen was in de dierentuin van Barcelona. Stond hij daar voor het 'gorillahok met zijn camera en wat schetst zijn verbazing? Terwijl een acteur zijn tekst declameert, komt de mensaap uit zijn nachthok, smijt een kluit aarde richting de camera en klapt' vervolgens drie keer in zijn handen. "Dat verzin je toch niet?", zegt de Braziliaan. "Ik bleef natuurlijk filmen, want het waren prachtbeelden. Dat beest zorgde bovendien met zijn geklap meteen voor het juiste ritme. Ik kon echter mijn lachen niet inhouden. Dus aan het eind van het filmpje zie je de camera wel schokkerige bewegingen maken." De afgelopen drie maanden verbleef Santos in Amsterdam. Als artist-in-residence in een appartement van het Amsterdams Fonds voor de Kunst. Het was de eerste keer dat de kunstenaar langer dan drie weken van huis was. "Ik kan mijn geboortestad Belo Horizonte niet missen " , zegt hij. "Maar tegelijkertijd moet ik ook regelmatig reizen. Ik woon op vijf minuten afstand van het vliegveld. Dat geeft me een groot gevoel van vrijheid. Dankzij de luchthaven kan ik af en toe ontsnappen aan het conservatieve klimaat van mijn woonplaats, waar traditie, familie en bezit de drie belangrijkste waarden zijn." Gastvrijheid De stad Amsterdam had hij al eerder bezocht. In 1989, het jaar dat de Muur viel. Hij was toen in Berlijn, voor een videofilmfestival, en kennissen vroegen hem mee te gaan naar de Nederlandse hoofdstad. Een slaapplaats zou geen probleem zijn, was hem gezegd. Iemand had een telefoonnummer gekregen van een vrouw, waar hij en zijn vrienden konden logeren. "Dat bleek waar te zijn", vertelt Santos. "We werden heel hartelijk door die onbekende vrouw ontvangen. Ze kookte zelfs voor ons. En gaf ons tenslotte haar huissleutel omdat ze zelf de volgende dag naar Frankfurt zou gaan. Het was geen probleem dat wij tijdens haar afwezigheid in haar woning zouden blijven. Ik was met stomheid geslagen. Die relaxte sfeer en gastvrijheid, dat is toch ongekend. Ik had meteen mijn hart aan Amsterdam verpand: Wat een maffe stad is dit, dacht ik." Deze winter kwam hij terug. Op Schiphol werd hij onthaald door een gure wind en sneeuw. Dat was even wennen. Maar na een dagje rillen bij de kachel van zijn nieuwe 'thuis', is hij toch de straat op gegaan om te filmen. Santos maakte de afgelopen weken zijn videobrief over Amsterdam, getiteld 'Neptune's Choice', die vandaag op het WWVF in premiere gaat. De film is een typische Santos-productie geworden. Dromerig, melancholisch, visueel eenvoudig doch aantrekkelijk en inhoudelijk zeer gelaagd. Zoals in bijna al zijn videowerk zijn er veel subtiele verwijzingen naar het verleden: de scheepvaart, de VOC, de rijke historie van Amsterdam in de Gouden Eeuw. Water speelt een hoofdrol. De fragmentarische korte film geeft de kijker de indruk alsof de filmer in een kleine onder- zeeër door de grachten heeft gevaren en via een periscoop af en toe flarden van de stad en haar bewoners heeft gefilmd.Wolkenlucht Vanzelfsprekend ontbreken in 'Neptunes choice' twee vaste elementen uit de films van Santos niet: een hond (de kunstenaar is gek op honden, hij heeft er vijf!) en een prachtige wolkenlucht. De Braziliaan kan geen genoeg krijgen van dramatisch blauwe luchten, waarin witte wolken zweven. "Die liefde voor de lucht is ontstaan in mijn jeugd. Als kind was ik gefascineerd door de schitterend blauw geschilderde plafonds, met wolken en engelen, in de typisch barokke kerken van de provincie Minas Gerais waarin ik ben opgegroeid. Dat overweldigende gevoel van dynamiek en beweging zoek ik ook in mijn films.Het WWVF duurt tot en met 25 mei. De jubileumtentoonstelling, waarop behalve werk van Santos, ook installaties van Minette Vari, Walid Ra'ad, jiam Wei Wang en Keith Piper e.a. zijn te zien, wordt gehouden in de Passenger Terminal An sterdam (Piet Heinkade 27). Meer info: www.wwvf.nl
 |
